Avrupa ve Türkiye Lojistiği: Aynı Yolu Giden, Farklı Dünyalarda Yaşayan Şirketler

Bu farkları anlamadan Türkiye lojistiğinin neden sürekli “kriz yöneterek” ilerlediğini, Avrupa lojistiğinin ise neden “strateji konuştuğunu” açıklamak zor.

1. Kurumsallık ve Ölçek: Aile Şirketi mi, Endüstriyel Organizasyon mu?

Avrupa’daki lojistik firmalarının büyük bölümü:

• Kurumsal yapıya sahip

• Profesyonel yöneticiler tarafından yönetiliyor

• Sahiplik ile yönetim net biçimde ayrılmış durumda

Türkiye’de ise sektör hâlâ büyük ölçüde:

• Aile şirketleri

• Tek karar vericili

• Operasyon odaklı, stratejiye mesafeli

Bu durum, Avrupa’da şirketlerin 10–15 yıllık yatırım planları yapabilmesini sağlarken; Türkiye’de firmalar çoğu zaman 3 ay sonrasını bile öngörmekte zorlanıyor.

2. Sermaye Yapısı ve Finansmana Erişim

Avrupa lojistik şirketleri:

• Sermaye piyasalarıyla iç içe

• Banka kredisi dışında leasing, fon, tahvil, yeşil finansman gibi araçları aktif kullanıyor

• Yatırım yaparken “geri dönüş süresi” hesabı yapıyor

Türkiye’de ise:

• Finansman büyük ölçüde krediye bağımlı

• Kur dalgalanması ve faiz riski şirketlerin stratejik kararlarını kilitliyor

• Yatırım çoğu zaman “zorunluluktan” yapılıyor

Sonuç: Avrupa firması teknolojiye yatırım yapar, Türk firması ayakta kalmaya yatırım yapar.

3. Dijitalleşme: Sistem mi, İnsan mı?

Avrupa’da lojistik:

• ERP, TMS, dijital takip, veri analitiğiyle yönetiliyor

• Karar alma süreçleri veriye dayanıyor

• İnsan, sistemin bir parçası

Türkiye’de ise:

• Hâlâ “usta şoför”, “tecrübeli operasyoncu” merkezli yapı baskın

• Dijitalleşme çoğu zaman gösteriş düzeyinde

• Sistemler var ama kararlar insan refleksiyle alınıyor

Bu fark, kriz anlarında çok net ortaya çıkıyor:
Avrupa firması senaryolarla, Türk firması sezgiyle hareket ediyor.

4. Regülasyon Kültürü: Uyum mu, Mücadele mi?

Avrupa’da regülasyon:

• Oyunun değişmez bir parçası

• Şirketler kurallara göre iş modeli kuruyor

• Yeşil mutabakat, emisyon, dijital takograf gibi başlıklar fırsat alanı olarak görülüyor

Türkiye’de ise:

• Regülasyonlar çoğu zaman engel olarak algılanıyor

• Sektör refleksi: “Nasıl aşarız?”

• Uyum maliyet değil, “yük” olarak görülüyor

Bu yaklaşım farkı, özellikle yeşil lojistik ve sürdürülebilirlik alanında Türkiye’yi dezavantajlı konuma itiyor.

5. İnsan Kaynağı ve Meslek Kültürü

Avrupa’da lojistik:

• Üniversite–sektör ilişkisi güçlü

• Lojistik bir kariyer mesleği

• Orta ve üst kademe yöneticiler sistematik olarak yetiştiriliyor

Türkiye’de ise:

• Lojistik hâlâ “sahadan gelenlerin yükseldiği” bir alan

• Eğitim ile sektör arasında kopukluk var

• Beyin gücü yerine saha dayanıklılığı öne çıkıyor

Bu da inovasyonu sınırlıyor.

Sonuç: Aynı Parkur, Farklı Hazırlık

Avrupa ve Türkiye lojistik firmaları aynı parkurda koşuyor, ancak biri maraton koşucusu, diğeri engelli koşu sporcusu gibi.

Türkiye lojistiği:

• Esnek

• Hızlı

• Krizlere dayanıklı

Avrupa lojistiği:

• Planlı

• Sermaye güçlü

• Geleceğe hazırlıklı

Asıl soru şu:
Türkiye lojistiği bu çevikliği kurumsallıkla birleştirebilecek mi?

Eğer bunu başarabilirse, sadece Avrupa ile yarışmaz; oyunun kurallarını da yeniden yazar.