EN ÖNEMLİ KAZANIM: BİLİNÇLİ SEKTÖR

Kamyonum Dergisi Genel Yayın yönetmeni Nuray Pekcan’ın sorularını samimi bir şekilde yanıtlayan Kara Ulaştırması Genel Müdürü Ali Rıza Yüceulu, sektörden gelen taleplere ilişkin yürütülen çalışmalar hakkında bilgiler verdi.

Nuray Pekcan: Geçtiğimiz yıl gerçekleştirilen denetim sayısı açısından Adana, kesilen ceza tutarı açısından da Ankara ilk sırada yer alıyordu. Bu yıl şubat ortasına kadar olan döneme bakıldığında denetim yapılan araç sayısı ve kesilen ceza tutarında Adana’yı ilk sırada görüyoruz. Bu noktada faktör bölgesel özellikler midir? Yoksa Bölge Müdürlüklerinin performansı mı bu durumu etkiliyor?

“Mevzuattan en iyi şekilde yararlanılabilmesinin tek yolu denetim. Bunu arttırmaya yönelik çalışmalarımız var”

Ali Rıza Yüceulu: Geçen yıl yapılan denetimlerde Adana ve Ankara Ulaştırma Bölge Müdürlükleri sorumlu oldukları iller ve sahip oldukları Yol Kenarı Denetim İstasyonu sayıları açısından denetim istatistiklerinde daha yukarılarda yer alıyorlar. Konumları gereği bu Bölge Müdürlüklerinin sorumlu oldukları illerden geçen karayollarında araç sayısı da fazla oluyor. Ağırlıklı olarak uluslararası taşımacılığın yapıldığı Adana Bölgesinde sistem daha oturmuş, uyum artmış durumda. Bu zamanla tüm bölgelerimize yayılacak.

İstasyonlarımızda kanunlara uymayanları affetme ya da görmezden gelme durumu söz konusu olamaz. Denetimler otomasyon sistemi vasıtasıyla yapılıyor, tüm işlemler sisteme otomatik olarak giriliyor. Bunun sonrasında müdahale etme imkanı yok. Mevzuattan en iyi şekilde yararlanılabilmesinin tek yolu denetim. Bunu arttırmaya yönelik çalışmalarımız var.

“İki yıl içerisinde 200 Yol Kenarı Denetim İstasyonu”

Denetim yapılan araç sayısı ve ceza miktarı orantısız olabilir. Bazı bölgelerde sistem otururken bazılarında bu zaman alabiliyor. Bakanlığımızın mevcut 24 adet Yol Kenarı Denetim İstasyonu var. Haziran ayı itibariyle bu sayıyı 60’a çıkarmayı planlıyoruz. İki yıl içerisinde de Yol Kenarı Denetim İstasyonu sayısını 200’ün üzerine çıkarmayı hedefliyoruz. Böylece 81 ilin giriş ve çıkışında ve önemli ana yollarda denetimler yapılabilecek. Bundan kaçış olmayacak. Bu durumdan taşımacılarımız da memnun. Onlar da sayının artmasını istiyorlar. Çünkü fazla tonaj’dan en çok onlar zarar görüyorlar.

Nuray Pekcan: Taşımacılarımız da fazla tonaj atmak istemiyor ancak buna zorlanıyor olabilirler. Denetimleri daha da arttırabilmek noktasında yükün çıktığı yerlerde denetleme yapılması bir çözüm olabilir mi? Cezalar yükü verenler için daha da ağırlaştırılabilir mi?

“Üç kurum tarafından ortak denetimler yapılacak”

Ali Rıza Yüceulu: Mevcut cezalar yükletenler için de aynı şekilde uygulanıyor. Yükü verenlerin çoğu şehir içerisinde yer alıyor. Denetim istasyonu için uygun yer bulunması ve buralarda denetim istasyonu kurmak kolay değil. Yüklemenin yapıldığı fabrikaların her birinin yanına kantar kurmamız da mümkün değil.

Bölünmüş yollar için 25 milyar Dolar para harcanmış. Birkaç büyük firmanın nakliyecileri zorlayarak fazla yük taşıtıp bu yolların bozulmasına sebep olmasının önüne geçilmelidir. Sonuçta bu yolların parası bizim cebimizden çıkıyor. Fazla yük altında ezilen araçlar buna ne kadar dayanabilir. Aşınan lastik, balata, fazladan harcanan yakıt ve yıpranan taşıyıcı aksam düşünüldüğünde mali boyutu, trafik güvenliği açısından bakıldığında da can ve mal güvenliğinin daha ciddi boyutlara ulaştığı görülüyor. Sonuçta insan hayatı söz konusu.

Denetimleri etkinleştirmek için bundan sonra yapılacak denetimlerde kanunların yol kenarı denetim yetkisi verdiği kamu kurum veya kuruluşlarının kendi görev alanlarına giren konularda yapacakları denetimlerin; karayolları yol kenarı ortak denetim noktalarında eşgüdüm halinde gerçekleştirilmesi, kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması, denetime tabi kişilerin zaman kaybının en aza indirilmesi ve denetimlerin güvenilir, şeffaf ve etkin olarak yürütülmesi sağlanacak böylece denetim süreci çok daha sağlıklı olacak. Bu uygulama yeni kantarların açılması ile eş zamanlı olarak hayata geçirilecek.

Nuray Pekcan: Bazı durumlarda denetimlerin sıklığından şikâyet edenler de oluyor. Örneğin aracın aynı güzergâhta birkaç farklı denetim istasyonunda denetime tabi tutulması gibi. Bu durum için ne diyeceksiniz?

“Parça yükü engellemek için her seferinde denetleme yapılması gerekiyor”

Ali Rıza Yüceulu: Yol Kenarı Denetim İstasyonlarımızda yapılan denetimlerde herhangi bir zaman kaybı söz konusu değil. Araçları durdurarak tartmıyoruz. Denetimlerimiz araçların 5 km. hızla durmadan geçmeleri suretiyle yapılıyor. Aynı aracın iki kere denetlenmesi durumunda ise parça yük konusu karşımıza çıkıyor. Araçlar denetim noktasını geçtikten sonra parça yük almak suretiyle tonaj kurallarını ihlal edebiliyorlar. Bunun önüne geçilebilmesi için her seferinde denetim yapılması gerekiyor.

Nuray Pekcan: Yetki Belgesi sahiplerinin kendi belgelerinin sağladığı imkanlar dışında çalışma yapmalarından doğan sorunlar bize iletiliyor. Diğer kamu kurumları ile ortak çalışmalar yaparak bu durum engellenemez mi?

Ali Rıza Yüceulu: Benzer şikayetler bize de geliyor. Yetki Belgesi ücretleri arasında büyük fiyat farkları var. Kullanımları da buna göre olmalı. İstediğiniz kanunu çıkarabilirsiniz ancak uygulayamayıp, denetleyemedikten sonra bunun bir anlamı kalmaz. Diğer kamu kurumları ile konuya ilişkin değerlendirmeler yapıyoruz.

Nuray Pekcan: %5’lik tartı toleransı konusunda sektörde halen bir yanlış anlama söz konusu. Bu konuya tekrar bir açıklama getirmek gerekirse, nedir bu tartı toleransı?

“%5 tolerans, %5 daha fazla yük taşınabilir anlamına gelmez”

Ali Rıza Yüceulu: Aslında bu konu taşıyıcı esnafımızın genelde yanlış anladığı bir konu. Bunu kendilerine verilmiş bir hak olarak görüyorlar. Tartı toleransı daha önce %2’ydi. Bakanlığımıza intikal eden taleplerden bunun az olduğu düşünülerek bu oranın %5’e çıkarılması sağlandı. Aslında Avrupa’da bu oran %2 olarak uygulanıyor.

%5’lik tartı toleransı, hava koşulları ve kantardaki ölçümlerden kaynaklanabilecek etkenler düşünülerek verilmiş bir toleranstır. Taşımacıların araçlarını %5’lik toleransı hesaba katarak yüklemeleri gerekmektedir. Aksi takdirde söz konusu etkenlerden kaynaklanan cezaya maruz kalmaktadırlar. %5 tolerans, %5 daha fazla yük taşınabilir anlamına gelmez.

Nuray Pekcan: İzmir’de düzenlenen “Büyük Kooperatifler Buluşması”nda gündeme gelen konulardan biri de Yetki Belgelerinin 5 yılda bir yenilenmeleri durumunda talep edilen %15’lik bedeldi. Bakanımızın konuyla ilgili olarak bir çalışma yapılacağını söylemişti. Bu konuda son durum nedir?

“%5 olsun diye yeni bir talepte bulunacağız”

Ali Rıza Yüceulu: Konuyla ilgili olarak kendi aramızda bir çalışma yaptık, ancak bu konu yasal bir düzenleme yapılmasını öngörüyor. İstenen bedel daha önce %50 iken yapılan yasal bir düzenlemeyle %15e düşürüldü. 2009 yılında 4925 sayılı Kanunda bir takım değişiklikler yaptığımızda bu oranı da %5’e düşürmek istedik. Ancak Maliye Bakanlığı bu önerimize olumlu bakmayınca %15 olarak kaldı. Biz yine bu oranın %5 olması yönünde teklifimizi yapacağız. Bununla ilgili olarak yasal bir düzenleme yapılması yönünde çalışmalarımız devam ediyor.

Nuray Pekcan: Yine “Büyük Kooperatifler Buluşması”nda gündeme gelen bir diğer konuda C2 Yetki Belgesi sahiplerinin yurtiçinde taşımacılık yapmalarıydı. Bununla ilgili bir çalışma planlanıyor mu?

Ali Rıza Yüceulu: Mevcut durumda bunun denetlenmesi çok zor. Yurtiçi taşımacıların bu haksız rekabetten etkilenmesini önlemek amacıyla bazı değerlendirmelerimiz var. Ne yapabileceğimize bakıyoruz.

Eleman sayımızdaki eksiklik bizi çok etkiliyor. Diğer kurumlara oranla bizim denetim yapan eleman sayımız çok düşük. Çalışmalarımızı kısıtlı kadrolar ile yürütüyoruz. Bölge Müdürlüklerimizde eleman sorunu yaşıyoruz. Şuan ki durumda denetim elemanlarımıza ağırlıklı olarak Yol Kenarı Denetim İstasyonlarında görev veriyoruz. Yeni Denetim İstasyonlarının da açılacağı düşünülürse personel ihtiyacımız iyice artıyor.

Nuray Pekcan: Yurtiçi taşımacılarımızın belirli güzergahlar için özellikle araç şartı aranmayan Ortadoğu ülkelerine çıkışlar için bir talebi olmuştu. Bu talebi nasıl değerlendiriyorsunuz?

Ali Rıza Yüceulu: Eğer yurtiçi yetki belgesi sahibi araçlar için de yurtdışına çıkış hakkı verirsek durum çok daha karmaşık olacaktır.

Nuray Pekcan: Özellikle sınır bölgelerimizde yurtdışından gelip yurtiçinde taşımacılık yapan yabancı araçlar da var. Bunlar sektörü nasıl etkiliyor?

“Avrupa’da en çok taşımacılık yapan ülke Türkiye’dir”

Ali Rıza Yüceulu: Araç filomuz çok büyük. Diğer ülkelerin yaptığı taşıma faaliyetleri bizim yaptığımız taşımalara oranla çok daha küçük miktarlarda kalıyor. Avrupa’da en çok taşımacılık yapan ülke Türkiye’dir. Avrupa’da TIR Karnesi kullanımında birinci ülkeyiz. Ayrıca taşımacılıkta kullanılan araç sayılarımız da bunu doğrular niteliktedir. Bugünün rakamları ile 60 bin çekici, 346 bin kamyon, 3 bin römork, 67 bin yarı römork ve 464 bin kamyonet kayıtlı. Avrupa’nın en büyük taşıma filolarından birine sahibiz. Aslında taşımacılıkta önümüze koyulan engeller olmasa çok daha büyüyebilecek durumdayız. Kota sorunu, şoförlere uygulanan vizeler bu anlamda önümüzdeki en büyük handikapların temelini oluşturuyor. Buna yönelik mücadelemizi uluslararası ve ikili platformlarda veriyoruz. Biz istiyoruz ki taşımacılıkta serbest dolaşım olsun. Bizi bırakmıyorlarsa mallarımızı serbest bıraksınlar.

Nuray Pekcan: Mevzuat yürürlüğe gireli uzun bir zaman oldu ancak halen Yetki Belgesi almamış ve kaçak olarak çalışmaya devam edenler var. Bu kişilerin Yetki Belgesi almak için bir af beklentileri söz konusu. Buna yönelik bir çalışmanız var mı?

Ali Rıza Yüceulu: Bununla ilgili muafiyet dönemi sona erdi. Bu dönemde belge alan birçok taşımacı ödemelerini yapıp belgelerini aldılar. Bir af getirilirse bu kişilerin durumu ne olacak?

Nuray Pekcan: Yeni Yetki Belgesi almak isteyenler için ödemelerde bir kolaylık, bir taksitlendirme yapılabilir mi?

Ali Rıza Yüceulu: Sistem buna izin vermiyor. Bunun takibinin yapılması çok sıkıntılı bir süreç.

Nuray Pekcan: Bankalarla ortak bir çalışma yapılarak imzalanacak bir protokolle Yetki Belgesi alacak olanlara bir kredi imkanı tanınabilir mi?

Ali Rıza Yüceulu: Bununla ilgili notumu aldım. Biz buna taraf olamayız ama destek verebiliriz.

Nuray Pekcan: Piyasaya yeni araç girişi için teşvik konusuna nasıl bakıyorsunuz?

Ali Rıza Yüceulu: Piyasaya yeni araç girişine sıcak bakmıyoruz. Zaten piyasada olması gerekenin üç katı araç var. Buna rağmen piyasaya yeni girişler konusunda teşvikte bulunmak ne kadar doğru olur bilemiyorum. Bizim hedefimiz kurumsallaşmış ve rekabet gücü yüksek bir filo oluşturmak, bu alanda var olanı daha da geliştirmektir.

Nuray Pekcan: Sayısal Takograf konusunda yeni gelişmeler var mı?

“Sayısal Takograf uygulaması kazaları azaltacaktır”

Ali Rıza Yüceulu: Bildiğiniz üzere, uluslararası karayolu taşımacılığında kullanılan ve yeni tescil edilen tüm araçlara yani ağırlığı 3,5 tondan fazla kamyon ve çekici ile 9 kişiden fazla yolcu taşıyan otobüslere sayısal takograf cihazı takılması, Avrupa Birliği’nde 1 Mayıs 2006 tarihinden itibaren zorunlu hale geldi.

Ülkemizden AB ülkelerine yapılacak yolcu ve yük taşımacılığında kullanılan ve 16 Haziran 2010 tarihinden sonra tescil edilen araçlarda da sayısal takograf uygulaması 31 Aralık 2010 tarihinden itibaren zorunlu hale getirildi.

Sayısal takograf sistemi uygulamasından sorumlu Ulusal Otorite olan Bakanlığımız, bazı teknik iş ve işlemleri yerine getirmek üzere Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)’ni yetkilendirdi. Bu takograflarda kullanılacak dört farklı akıllı karttan birini yani Sürücü kartı, Polis kartı, Firma kartı ve Atölye kartı almak isteyen kişi, kurum veya kuruluşlar; TOBB’un önceden ilan edeceği il merkezlerindeki Ticaret veya Ticaret ve Sanayi Odalarına doğrudan başvuracaklardır.

Sayısal takografın Avrupa Birliği’ne üye ülkelere giriş çıkışlarda muhakkak bulundurulması gerekiyor. Yurtiçinde uygulanmasına yönelik şimdilik bir düzenleme yok. Bu uygulamanın ilk aşamada yolcu taşımacılığında güney bölgelerimizde uygulanmasının turizm açısından faydalı olabileceğini düşünüyoruz. Yabancı vatandaşların turizm taşımacılığında hayatlarını kaybetmesi yurtdışında çok yankı buluyor ve olumsuz bir etki yapıyor. Sayısal takograf uygulaması bu durumu engelleyebilir. Yeni sayısal takografların hiç hilesi yok. Son derece güvenilir. Araçların seyir halindeki hız durumu ve sürücülerin çalışma ve dinlenme süreleri bu cihazlar sayesinde kesin olarak tespit edildiğinden bu takografların kullanılması kazaların engellenmesi açısından da çok önemlidir.

Nuray Pekcan: Mesleki Yeterlilik Eğitimi veren kurumların ortak literatür oluşturulması konusunda talepleri var. Kaynak kitap ve müfredat konusunda bir yetersizlik olduğunu belirtiyorlar. Buna yönelik bir çalışma düşünülüyor mu?

Ali Rıza Yüceulu: Bu konuda bir çalışma yapılması faydalı olabilir. Bunu da notlarıma ekliyorum. Bu konu görüşülecek.

Kamyonum Dergisi sürekli olarak sektörün içerisindesiniz. Yaptığınız katkılardan ötürü size teşekkür ediyoruz. Bizim adımıza bilgilendirme yapıyorsunuz. Bizim gözümüz kulağımız oluyorsunuz. İzmir’de düzenlenen “Büyük Kooperatifler Buluşması” bu açıdan çok başarılıydı. Oradaki kooperatif temsilcileri Bakanımızı bağırlarına bastılar, desteklediler. Buna doğrudan şahit oldum. Demek ki sektör memnun ve yapılan düzenlemeleri sahipleniyor. Sektörün bilinçlenmesi en önemli kazanımdır.