Karayolları trafiğinin ve yol güvenliğinin sesi olarak, bilgi temelli ve bilgilendirmek amaçlı kurulan Karayolu Trafik ve Yol Güvenliği Enstitüsü, çalışmalarına genişleyerek devam ediyor. Açılan web sitesiyle (trafikenstitusu@yahoo.com) artık vatandaşlara daha yakın olan enstitünün Başkanı İhsan Memiş ile, enstitünün kurulmasından, kamyon sürücülerine kadar önemli konularda sohbet ettik.

Karayolu Trafik ve Yol Güvenliği Araştırma Enstitüsü ne zaman kuruldu? Enstitüyü kurma amacınız neydi?

Senede 10 bine yakın insanımız trafik kazasında ölmektedir. Trafikte bugün, çok sayıda C sürücü belgeli araç var. 2020 yılında trafikte 35 milyon motorlu araç olacaktır. İnsanla araç birleşince potansiyel güç oluşuyor. Bu güç de büyük risk oluşturmaktadır. Bu riski azaltmak, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve bireysel çalışmalarla olacaktır. Riski azaltmak için  bilgi tabanlı bir enstitü kurulması ihtiyaç olmuştur. Enstitüyü kurmaya 2004 yılında karar verdik. Hazırlık ve araştırma safhalarından sonra bu yılın başında  enstitüyü kurduk.

“Devlet desteği almıyoruz…”

 Enstitünün ses getirmesi için ne tür çalışmalarınız var?

Enstitümüz 5253 sayılı Dernekler Kanunu’na tabidir. Trafik ve yol güvenliği konularında çalışmalarımız var. Enstitümüz, format olarak bilgi tabanlı bir araştırma enstitüsüdür. Teori ve pratik kaynakların sentezlerinin yapıldığı bir dernektir. Dernek olarak bazı büyükelçilik ve kamu kuruluşlarına başvurularda bulunduk. Ayrıca, 38 yabancı ülke ile trafik ve yol güvenliği konularında resmi, yarı resmi ve tamamen sivil olan toplum kuruluşlarıyla bilgi alışverişi yapıyoruz. Ancak arkamızda bir devlet desteği yok. Devletin 1 YTL bile desteğini almadık.

Ülkede önemli bir bilgi boşluğunu dolduracak bir web sitemiz (trafikenstitusu@yahoo.com) var. Sahip olduğumuz 400’e yakın dökümanımıza elektronik posta (e-posta) kullanan her vatandaşımız ulaşabiliyor. Web portföyünde 4 bine yakın üyemiz var. Asıl amacımız 10 bin üyeye ulaşmak.. Çalışmalarımız kaynaklara dayalı, tamamen bilgi tabanlıdır. Enstitü olarak siyasi, ideolojik, hükümet karşıtı veya yanında veya herhangi bir kamu kuruluşunun karşısında veya yanında değiliz. Tamamen tarafsızız.

Türkiye’nin son yıllarda seyreden trafik ve yol durumu hakkında bilgi verir misiniz?

Son yıllarda karayollarında çok büyük kayıplarımız oldu. Şehirlerarası yollarda tek şeritli yollarda yüzde 65 oranında ölüm yaşanmıştır. Yollarımız çift şeritli olursa bu ölümler büyük oranda düşecektir. Bu hususlara dikkat edilirse Türkiye’nin trafiği daha güvenli hale gelecektir.

“Kamyon ile taşınan yük, kamyonun kapasitesini aşmamalıdır.”

Yük taşımacılığı konusunda Türkiye’yi nasıl değerlendiriyorsunuz? Eksik olunan noktalar var mıdır? Varsa nelerdir?

Yük taşımacılığı, yolcu taşımacılığı kadar çok önemlidir. Çünkü bir yandan yolcu taşıyan sistem varken diğer tarafta yük var. Atalarımız “Mal canın yongasıdır” demişler.Taşınan yükler, birer milli servettir. Ülkemizin varlığını ve devamını sağlayan unsurdur. Bir yerden diğer yere ulaşım güvenli olmalıdır. Şehirlerarası taşımacılıkla kamyon kullanılırken şehir içi taşımacılığında kamyonet kullanılmaktadır. Trafikte toplam 666.929 kamyon vardır. Buna karşılık, 1 milyon 461.391 erkek kamyon şoförü ile 6 bin 315 de bayan kamyon şoförümüz vardır.

“Uzun yollarda alkol alınmamalıdır.”

Karayollarında kamyon kazaları sık yaşanmaktadır. Kazaların yaşanmaması için öncelikle kamyon ile taşınan yük tonajı orantılı olmalıdır. Taşınan yük, kamyonun teknik taşıma kapasitesinin üstünde olmamalıdır. Yük veren ve yük taşıyanlar bir seferde taşımak için yük alınca, rampa iniş ve çıkışında motoru ve fren sistemini zorlamaktadır. Bu durum, yaz kış büyük kazaların yaşanmasına  sebep oluyor. Özellikle kış mevsiminde buzlanmadan dolayı ağır yük taşıyan araçlarda kaymalar oluyor. Sonuçta ise can ve mal kayıpları yaşanıyor.

Yük taşımacılığı yapan araç sürücülerinin dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir?

Bütün kamyon şoförlerimize saygı duyuyoruz ama bazı kamyoncular ticari kazanç sağlamak amacındayken, kendi can güvenliklerini ihmal ediyor. Taşımacılık yaparken kendi canlarını riske atıyorlar. Kamyon şoförleri uzun yolculuklarda yorgun ve uykusuz oluyor. Böylece hem kendilerini, hem ailelerini hem de başka aileleri mağdur ediyorlar. Diğer yandan, genel olmamakla beraber kamyon şoförlerinin önemli bir kısmı alkol kullanıyor. Evlerinden uzun süreliğine ayrı kalan şoförler  teselli bulmak için alkol alıyor. Alkol çok yönlü  ölüm getiriyor, mutlak ve mutlak uzun yollarda alkol almamaları gerekir. Bunu özellikle istiyoruz.

“Bazı kamyon şoförlerinin hataları yüzünden, bütün kamyoncular kötü biliniyor…”

Kamyonla yük taşımacılığı konusunda eklemek istediğiniz son bir şey var mı?

Karayolu taşımacılığı yüzde 95 oranında kullanılıyor. Kamyon trafiğinin bundaki payı yüzde 30 civarındadır ve bu rakam çok yüksektir. AB’de bu oran yüzde 10 iken bizde 30’dur. Kamyon trafiğinin yoğunluğunun yanında kamyona yüklenecek dingil başına ton miktarı da fazla oluyor. Bu durum karayollarında bozulmalara ve sonuçta kazalara neden oluyor. Dingil başına fazla yük taşınması karayollarının ömrünü kısaltıyor. Yollarda çukurlar açılıyor ve yol çizgileri bozuluyor. Kamyon şoförlerimiz alın terleriyle çalışıyor. Kötü sonuçlar yaşanmaması için özellikle şu hususlara dikkat etmeleri gerekir; Kırmızı ışıkta durmaları, emniyet kemeri takmaları ve sağa sola dönüşlerde sinyal vermeleri gerekir. Çoğu kamyon şoförü araçları ve beygir gücü yüksek olduğundan otomobilleri küçümsüyor ve sıkıştırıyor. Trafikte bu manzaralar görülüyor. Bunları yapmayan şoförlerimiz de vardır elbette. Ama bu davranışta bulunan istisnalar yüzünden kamyoncular hakkında genelleme yapılıyor ve kamyoncular kötü biliniyor.

Bu konuda kamyonculara düşen görev nedir?

Kamyoncularımızın çoğu alın teriyle bu işi yapıyor. Çoğu vatandaşımız baba mesleği olduğu kamyonculuk yaparken çoğu da ailesini geçindirmek için mecburen yapıyor. Hatalı davranan şoförlemizin hem kendilerini hem ailelerini hem de karşılarındaki aileleri düşünmeleri gerekir. Daha dikkatli olmaları ve kurallara riayet etmeleri gerekir. İstisnaların yaptığı hatalardan bütün kamyoncular sorumlu değildir.

Enstitünüz bünyesinde, ağır vasıta şoförlerine yönelik çalışmalarınız var mı?

Ağır vasıta şoförlerinin trafikte daha kurallı hareket etmesi için özel hazırlanmış bir programımız yoktur. Çünkü bu genel kurallar içinde bir bütündür. Buna dair kısa süreli konferans programlarımız vardır. İstenen  kuruluşlara iki günlük hizmet içi eğitim şeklinde verebiliriz. Buna dair pedagojik formasyona sahip trafik öğretmenlerimiz bulunmaktadır. Bir de araç takip sistemi ile bunları kendilerinin haberleri olmadan izleme programlarımız vardır. Bunların verilmesi ve takip edilmesi bir ücrete bağlıdır. Bunun sonunda bir anket düzenlememiz yapılmaktadır. Bu tamamen bu eğitimi isteyen kurumun kendi şoförlerinin bilgi tabanlı kalitesini artırmak için hizmet içi eğitim programıdır. Bunu kendilerinin ofislerinde vermekteyiz. İsterlerse bizim dershanelerimizde programı kullanabiliriz.

“Kamyon şoförleri bugün sınava girse bir kısmı sürücü belgesi alamaz. Çünkü, bugünkü bilgileri, 20-30 sene öncesinin bilgileridir…”

Yukarıda sözünü ettiğim, hazırlamış olduğumuz hizmet içi eğitim programlarına katılan şoförlerin bilgileri teori veya uygulamada güncellenmektedir. Çünkü bu arkadaşların bilgisi çoğunlukla 20-30 sene öncesinin bilgileridir. Eminiz ki bugün sınava girseler bir kısmı sürücü belgesi alamaz. Çünkü trafik ve yol güvenliğinde bilgiler hızla değişmektedir. Birde eski usulde alınan sürücü belgelerinde aranan sınav soruları bugün için tamamen farklıdır.

Karayolu Trafik ve Yol Güvenliği Araştırma Enstitüsü olarak yakın projeleriniz nelerdir?

Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS)’nda  1 buçuk milyon gencimize sorulacak olan 10 sorunun Trafik konusunda olmasını içeren bir projemiz var. Üniversite olan şehirlerde senede 300’e yakın üniversite öğrencisi genç, trafikte ölümü tetikleyen kural hatasından ölüyor. 18 yaş üstü  gençlere “Trafikte ölümü tetikleyen” sorular sorulmalı ve kitleler bilinçlendirilmedir. Bu projemizi ÖSYM ve Karayolları Güvenlik Kurulu’na sunduk. Diğer projemiz ise; 4 ve 6 yaş gurubu anaokulu öğrencilerine ve ebeveynlerine yönelik projemizdir. Bundaki amacımız; trafik bilincini küçük yaştan aşılamaktır.