Özalp, takograf konusunda sektördeki aksaklıkları ve bu aksaklıkların çözümüne ilişkin neler yapılması gerektiğini bizlere aktarırken, Dijital Takograf Çalışma Grubu’nun çalışmaları hakkında da önemli bilgiler paylaştı.

Söyleşimizin detayları sizlerle…

Derneğiniz OSS hakkında kısaca bilgi alabilir miyiz?

Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneği (OSS), otomotiv satış sonrası sektörünün ülkemizde gelişmesine ve büyümesine katkı sağlamak amacıyla 1995 yılında kurulmuştur.

Otomotiv Satış Sonrası kanalındaki önde gelen ulusal ve uluslararası tedarikçiler, üreticiler, uluslararası ticari gruplar, servisler, dijital takograf firmaları ve toptancı şirketler gibi 200’e yakın farklı yapıdaki firmayı tek çatı altında buluşturan OSS Derneği, dağıtım kanalının gelişmesi, daha profesyonel bir yapıya gelmesi ve Avrupa standartlarına erişmesi için faaliyetlerde bulunmaktadır.

OSS, uluslararası arenada faaliyet gösteren ve sektörde serbest ve adil bir piyasa rekabetinin korunması için Avrupa Birliği platformunda çalışmalar yapan FIGIEFA’nın da 2000 yılından beri üyesidir. Aynı zamanda mevcut Yönetim Kurulumuzun üyelerinden Sayın Serdar Aslan, FIGIEFA’nın 8 kişilik yönetim kurulunda yer alarak da ülkemizi temsil etmektedir.

Gerek Yönetim Kurulumuz gerek mevcut çalışma gruplarımız vasıtasıyla sektörümüzün aksayan yönlerine yeni yaklaşımlar geliştirerek, çözümler sunmak için sorumluluk bilinciyle çalışmalarımıza devam etmekteyiz.

Ülkemizde dijital takograf uygulamasındaki eksikliklerin giderilmesi çalışmalarına katkı sağlayabilmek adına üyelerimizden; Norm Elektronik, İntermobil, Başarı Telematik, Seyir Mobil ve Evstek gibi alanlarında öncü firmaların oluşturduğu Dijital Takograf Çalışma Grubu, yıllardır takograf konusunda farkındalık yaratabilmek için çalışmalarını sürdürmektedir. Bu vesile ile Çalışma Grubu Başkanımız Sayın Vahap Tan önderliğinde emek veren tüm üyelerimize teşekkür etmek isterim.

Sizce dijital takograf uygulamasında aksayan noktalar nelerdir?

Dijital Takograf Çalışma Grubu’nun sürdürdüğü faaliyetleri yönetim olarak yakından izliyor ve destek olmaya çalışıyoruz. Dijital takograf uygulamasında aksayan noktaları, tespitlerimize göre aşağıdaki başlıklar halinde sıralayabiliriz:

Şehir İçi Araçların Takograf Muafiyeti

Ülkemiz kamu otoriteleri, “trafik kazalarının azaltılması genel hedefi” çerçevesinde, Türkiye takograf teknolojisinin dünyadaki en üst seviyeye çıkarılmasına karar vermişlerdir. Böylece 2014 yılı itibari ile dijital takograf, ülke içi uygulamada hayatımıza girmiştir.

Yine trafik kazalarının azaltılması hedefleri dahilinde, eski teknoloji takografların 5 yıllık bir takvim içinde, yeni teknoloji dijital takograflarla değişimine karar verilmiş ve tüm bu konularda ciddi hukuki-teknik çalışmalar yapılmıştır.

Değişim sürecini 2016 yılından beri izliyoruz ancak bu süreçte ilk göze çarpan uygunsuzluk, şehirlerarası yolculuk yapmayacağını sadece şehir içinde çalışacağını beyan ve taahhüt eden ağır vasıtaların, takografsız olarak karayollarında faaliyet gösterebilmesidir. Bu şekilde takograf takmadan çalışan araçların toplam araçlara oranı, bildiğimiz kadarıyla yüzde 65 seviyesindedir.

“Şehir İçi Taahhütnamesine Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Takograf İstisnası, Acilen Ortadan Kaldırılmalı”

O zaman akla gelen ilk soru şöyle oluyor; Trafik kazalarını azaltmak amacı ile alınan bir karar, eğer şehir içi taahhütnamesi ile yüzde 65 oranında amacından sapıyorsa, uygulamada hedeflenen başarı elde edilebilir mi? Maalesef bu sorunun cevabı olumsuz görünüyor.

Büyükşehir Kanunu’nda yapılan bazı değişikler neticesinde, şehir içi taahhütnamesi ilin tüm ilçelerini de kapsar hale gelince, bu durum son kullanıcılar tarafından kötüye kullanılmaktadır.

İstanbul’un bir ucundan diğer ucuna mesafe 150 km.

Ankara’nın bir ucundan diğer ucuna mesafe 250 km.

Antalya’nın bir ucundan diğer ucuna mesafe 450 km.

Bu mesafelerde seyahat eden ağır vasıtaların, çalışma- dinlenme süreleri ve hız konularında hiçbir denetime tabi olmadan araç kullanmaları, elbette trafik güvenliği açısından kabul edilebilir görünmüyor.

Derneğimize göre şehir içi taahhütnamesine bağlı olarak ortaya çıkan takograf istisnası, acilen ortadan kaldırılmalı ve uygulamanın başarısına odaklanılmalıdır.

“Uygulamanın AB Referansları Seviyesine ve Olması Gereken Noktaya Taşınması Gerektiğini Değerlendiriyoruz”

Minibüslerin Takograf İstisnası

Dijital takograf uygulamasını zaafiyete uğratan ikinci bir istisna da 17+1 yolcudan az kapasitesi olan minibüslerin takograf takmadan çalışabilmeleridir. Oysa AB ülkelerinde 9+1 yolcu taşıyan tüm vasıtalar otobüs sınıfında olup, bu araçlara takograf takılmaktadır.

Özellikle turizm sezonunda ve turizm bölgelerinde meydana gelen minibüs kazalarını basından üzülerek izliyoruz. Minibüslerle her yıl öğrenci ya da turist milyonlarca yolcu taşındığı bilinmektedir. Bu araçların kontrolsüz ve denetimsiz çalışması trafik kazalarını arttırıcı bir etkiye sebep olmaktadır.

Dolayısıyla, şehir içi taahhütnamesi ve minibüsler konusunda sözü edilen takograf istisnalarının ortadan kaldırılması gerektiğini düşünüyoruz.

Bu amaçla, Karayolları Trafik Kanunu (KYTK) ve Karayolları Trafik Yönetmeliğinde (KYTY) gerekli değişikliklerin yapılarak, uygulamanın AB referansları seviyesine ve olması gereken noktaya taşınması gerektiğini değerlendiriyoruz. 

“Dijital Takograf Uygulamasında Etkin Bir Denetim İçin, Çıktı Alarak Kontrol Yapmak İmkansızdır”

Trafik Zabıtasının Gerekli Donanım ve Yazılım Olmadan Dijital Takograf Denetimi Yapması

Dijital takograflar oldukça gelişmiş trafik kayıt cihazlarıdır. Bu takografların denetim açısından tasarım hedefi; kayıtlı verilerin uygun bir veri indirme cihazı ile elektronik ortama indirilmesi ve özel bir yazılımla indirilen verilerin analiz edilmesi esasına dayalıdır.

Ancak trafik zabıtasının (polis-jandarma) dijital takograflardan veri indirmeye uygun donanım ve yazılıma sahip olmadığını görüyoruz. Bu durumda trafik denetim personeli dijital takograflardan kâğıt çıktı alarak denetim yapmaya çalışmaktadır. Bize göre dijital takograf uygulamasında etkin bir denetim için çıktı alarak kontrol yapmak imkansızdır. Trafik zabıtasının hızla gerekli donanım ve yazılımı tedarik etmesini tavsiye etmekteyiz.

Dijital Takograf Denetim Sistematiğinin Verimli ve İşler Hale Gelmesi Gerekliliği

Dijital takograflardan istenen verimi alabilmek için uygulamanın en önemli kısımlarından biri de denetim ekosisteminin işlerliğidir. Verimli denetimden beklediklerimiz kısaca şöyle özetlenebilir:

-Yol Denetimi -Trafik Zabıtası- Uygun Donanım ve Yazılım

-Yol Kenarı Muayene İstasyonları Denetimleri- UAB -KGM

-Araç Muayene İstasyonları (TÜVTÜRK) Etkin Denetimi

-TOBB- STAUM Veri Toplama ve Analiz Merkezi Denetimleri

-Yetkili Servislerin Denetimi

-Üretici ve İthalatçıların Tip Onayı Denetimi

-Son Kullanıcıların Periyodik Muayenesi – Yetkili Servisler

Yukarıdaki denetim unsurlarının, kesintisiz ve koordinasyon içinde çalışması gerekmektedir.

Sürüş ve Dinleme Sürelerine İlişkin Mevzuat Güncellenmesi İhtiyacı

Ülkemiz mevzuatında geçerli sürüş ve dinlenme süreleri ile AB ve AETR mevzuatında küçük de olsa farklılıklar bulunmaktadır. KYTY’de gerekli değişiklikler yapılarak, mevzuat AETR esaslarına göre uyumlaştırılmalıdır.

Takograf Konusunda Uygulanan Cezaların Çeşitlendirilmesi İhtiyacı

Mevcut KYTK ve KYTY hükümleri, eski teknoloji takograflara göre kurgulanmıştır. Oysa dijital takograflarla ilgili ihlal ve teknik uygunsuzluklara uygulanacak müeyyideler, AB Hukuku’nda detaylı olarak çeşitlendirilmiş ve başarıyla uygulanmaktadır. Ülkemizde de benzer bir çalışmanın yapılmasını elzem olarak değerlendiriyoruz.

Kaçak Yolla Ülkeye Sokulan İkinci El Takograflar

Gümrük Mevzuatı’na doğrudan aykırı şekilde ülkeye sokulan “ikinci el dijital takograflar”, gerek üretici ve ithalatçılarımızı, gerekse yetkili takograf servislerini zora sokmaktadır. Mevzuatımıza göre kullanılmış bir ürünün ithalatı yasaktır. Dolayısıyla “kaçak” olarak gelen bu takograflar konusunda önlem alınmasını öneriyoruz.