Her türlü komplo teorisine açık Donald Trump suikast giriÅŸiminin ardından, bütün dünya kamuoyu Trump’ın Kasım 2004 seçimlerini açık ara alacağına ikna olmuÅŸtu.
Hemen ardından verdiÄŸi görüntüyle hiç de itimat telkin etmeyen Joe Biden seçimlerden Kamala Harris lehine çekildi.
Peki bu çekilme ABD seçimlerini etkiler mi? Harris Trump’ın ifadesi ile “Biden’dan daha kolay lokma mı?”
Harris’in adaylığının daha ilk gününde (bir rekor niteliÄŸinde), seçim kampanyası için 81 milyon dolar bağış toplaması, Harris’in arkasında tahmin edilenin ötesinde bir destek olduÄŸu algısını yarattı. Ä°fade edilenlere göre özellikle mevcut düzenin bozulmamasında yararı olan ÅŸirketler, ABD yerleÅŸik düzeninin yönlendirmeleri bu meblağın ortaya çıkmasındaki temel etmenlerdi.
Ayrıca Harris’in bir kadın olarak siyahi ten renginin yanı sıra Asya kimliÄŸini de bünyesinde taşıması, eÅŸinin Yahudi kökenli olması ve özellikle ABD’deki Hint kökenlilerin Harris’e koÅŸulsuz destekleri de ÅŸimdilik kayda geçenler arasında yer aldı.
Daha derin bir analiz yoluna gidip, Trump gelirse ne olur? Harris gelirse ne olur sorularına cevap aramak gerekirse.
Trump’ın ABD ve Dünya politikalarında ABD’nin yeri konusuna bakış açısı, daha önceki baÅŸkanlık sürecindeki uygulamalarına da baÄŸlı olarak oldukça net.
Trump için öncelik ABD’nin. ABD’nin refahı için dış dünyaya yaptığı harcamaların kısılması gerekiyor. Özellikle NATO bünyesindeki diÄŸer NATO ülkeleri, daha net ifadesi ile kıta Avrupası ülkeleri, eÄŸer ABD’nin koruma ÅŸemsiyesinin devam etmesini istiyorlarsa ellerini daha fazla ceplerine atmaları gerekiyor. Bu baÄŸlamda Trump için esas tehdit Rusya deÄŸil, Rusya ile iliÅŸkiler rayına oturtulmalı, diÄŸer ifadesi ile Rusya Ukrayna savaşı bir an önce sona erdirmeli, esas tehdit unsuru olan Çin’e yönelmeli.
Bu baÄŸlamda Trump sadece ABD’nin yerleÅŸik düzeni ile sınırlı kalmayıp, ABD’nin Biden döneminde yarattığı dünya yerleÅŸik düzeni için de tehdit. Bu durumda Trump’ı destekleyen dış güçlerin başında Putin Rusyası’nın yer alması da ÅŸaşırtıcı deÄŸil.
Dolayısı ile Trump’ın seçilmesini engellemek için sadece ABD yerleÅŸik düzeninin deÄŸil, Rusya dışındaki mevcut dünya yerleÅŸik düzeninin de sonuna kadar mücadele edeceÄŸi de açık.
Mevcut koÅŸullarda Trump’ın dediÄŸi gibi “kolay lokma” olmayacağı anlaşılan Harris gelirse ne olacak?
Ä°lk bakışta mevcut savaÅŸ senaryolarında pek bir ÅŸeyin deÄŸiÅŸmeyeceÄŸini öne sürmek olası. Rusya iyice zayıflayana ya da Putin iktidardan uzaklaÅŸana kadar Zelensky’e tam desteÄŸe devam etmek, NATO’nun en güçlü ÅŸekliyle ayakta kalmasını saÄŸlamak herhalde ilk sıraya yazılacak.
Önceki Biden ABD’si için de Çin önemli bir sorun olarak ortaya çıkmış, NATO belgelerine “Çin bir tehdit unsuru” olarak kaydedilmiÅŸti. Ancak anlaşıldığı kadarı ile Çin ile sıcak bir çatışmaya girmektense, Çin’I Hindistan ile dengelemek bundan sonraki ABD stratejisinin önceliÄŸi olacak. Hintlilerin Harris’I destekleme kampında yer alması bu anlamda ÅŸaşırtıcı deÄŸil. Öte yandan Çin’in kuÅŸak yoluna karşı Hindistan üzerinden Batı’ya uzanan yeni bir yol açmak, Ä°srail Filistin savaşı nedeni ile ÅŸimdilik engellenmiÅŸ olsa da, Ä°srail ile Filistin arasında bir uzlaÅŸmanın bulunması ABD’nin başına kim gelirse gelsin herhalde Amerikan çıkarları için ön plana çıkacak.
Yine ABD’nin başına kim gelirse gelsin, mevcut koÅŸullarda ABD’nin içine kapanması, dış dünya ile ilgisini kesmesi pek olası deÄŸil. Kuvvetli ABD dolarının varlığını sürdürebilmesi için ABD’nin dünyanın en güçlü ordusuna sahip olmaya devam etmesi yeni bir gerçek de deÄŸil.
Peki Türkiye için hangi baÅŸkan adayının seçilmesi daha hayırlı olur? Anlaşıldığı kadarı ile bir önceki Biden – Trump seçiminde Ankara’nın arzusu Trump’tan yanaydı. Åžu sıralarda Trump tercihi konusunda bir deÄŸiÅŸiklik olduÄŸunu gösteren herhangi bir emare de yok. Ancak kim seçilerse seçilsin Türkiye süreci kendi çıkarlarına uygun olarak denge içinde sürdürmek zorunda. Çok sevdiÄŸimiz Trump’ın rahip Bronson sürecinde Türkiye’yi nasıl tehdit ettiÄŸi henüz eskimemiÅŸ anılarımız içinde yer alıyor. Biden döneminde de ABD ile iliÅŸkilerimizin hiç de dostane seyretmediÄŸinin, Harris’in seçilmesi halinde de pek bir ÅŸeyin deÄŸiÅŸmeyeceÄŸinin altını da çizmek gerekiyor.
Kasım ayı yaklaşırken daha detaylı analizlere yer vermeye çalışacağız.