Kamyonum Dergisi olarak biz de bu sorulara birinci ağızdan cevap alalım dedik ve Kara UlaÅŸtırması Genel Müdürü Sayın Ali Rıza Yüceulu’ yu makamında ziyaret ettik.

İşte sorularımız ve aldığımız cevaplar:

Tarifeli ve tarifesiz taşımacılığı tanımlayabilir misiniz?

Tarifeli yolcu taşıma: Önceden belirlenen en az bir taşıma hattı ve taşıma güzergahı ile bir zaman ve ücret tarifesine uymak suretiyle düzenli bir periyot halinde yapılan yolcu taşımaları olarak tanımlayabiliriz.

Tarifesiz yolcu taşıma: Önceden bir taşıma hattı ve taşıma güzergahı ile bir zaman ve ücret tarifesi olmadan, grup yolcu durumuna göre, arızi veya mekik sefer düzenlenerek yapılan yolcu taşımaları olarak tanımlayabiliriz.

D1, D2, D3 ve D4 belgeleri hangi taşıma türleri için uygundur?

D türü yetki belgesi: Otobüsle yurtiçi yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kiÅŸilere verilir. D türü yetki belgesi kapsamında yurtiçinde otobüsle yapılabilen taşımaları düzenlemiÅŸtir. Taşımanın ÅŸekline göre aÅŸağıdaki türlere ayrılır:

a)  Dl yetki belgesi baÅŸlığı altında, tarifeli olarak ÅŸehirlerarası ticari yolcu taşımacılığı faaliyetleri,

b)  D2 yetki belgesi baÅŸlığı altında, tarifesiz olarak yurtiçi ticari yolcu taşımacılığı faaliyetleri,

c) D3 yetki belgesi baÅŸlığı altında, sadece kendi esas iÅŸtigal konusu ile ilgili personelini yurtiçinde taşımak üzere yolcu taşımacılığı yapacak ve ticari maksatla taşımacılık faaliyetleri,

ç)  D4  yetki belgesi baÅŸlığı altında, tarifeli ve tarifesiz olarak 100 kilometreye kadar olan ÅŸehirlerarası ve taşıma mesafesine bakılmaksızın iliçi ticari yolcu taşımacılığı faaliyetleri, ayrı ayrı düzenlemiÅŸtir.

D4 (tarifeli ve tarifesiz) ve D2 yetki belgeleri ile yapılan taşımacılık tarifesiz taşımacılık olarak tanımlanmıştır. Bu belgeler ile yapılan taşımacılık il sınırları içinde ukome ve il trafik komisyonunca belirlenmiÅŸ olan diÄŸer taşımacılık türü ile nasıl birbirinden ayrılmakta ve çalışma sınırlarının belirlenmesinde sıkıntılar ne ÅŸekilde önlenmektedir. Denetimler ne ÅŸekilde yapılmaktadır.

BilindiÄŸi üzere ÅŸehir içi (belediye mücavir alanı dahil) ticari taşımalar 5216, 5393 ve 2918 Sayılı Kanunlar çerçevesinde belirlenmiÅŸ tahsisli veya tahditli plakalı taşıtlarla yapılır, bunların sayıları o mahallin ihtiyacı göz önünde bulunarak mahalli ve mülki idare tarafından belirlenmektedir. Bu taşıtların plakalarının verilmesi mahalli ihtiyacı karşılamak üzere ve sınırlı sayıda olduÄŸundan, veriliÅŸ amacı dışında kullanılması mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle, bu taşıtların belediye sınırları dışında il içinde veya ÅŸehirlerarası taşımalarda kullanılması mümkün bulunmamaktadır.

BilindiÄŸi üzere kısa mesafeli taşımalar Karayolu Taşıma YönetmeliÄŸinde yapılan son deÄŸiÅŸiklikle bu yönetmelik kapsamına alınmış ve D4 yetki belgesi baÅŸlığı altında düzenlenmiÅŸtir. Kısa mesafeli bu taşımalar yönetmelikle D4 yetki belgesi kapsamına alınmakla beraber doÄŸrudan, yetki belgesi verileceÄŸi anlamını taşımamaktadır. Bu taşıma ÅŸeklinde de D4 yetki belgesi almadan önce taşımanın yapılacağı il/ilçenin trafik komisyonlarından bu tür taşımaya ihtiyaç olduÄŸu konusundan güzergah izni alınması zorunluluÄŸu bulunmaktadır. Bu yetki belgesi kapsamında ÅŸehir içinde iki nokta arasında taşıma yapılamaz.

 [D2] yetki belgesinde kayıtlı taşıtlarla yurtiçinde arızi ve/veya mekik seferler yapmak suretiyle tarifesiz taşıma yapılabilir. [D4] yetki belgesi ile de 100 Km’ye kadar ÅŸehirlerarası ve Km sınırlaması olmaksızın iliçinde arızi ve/veya mekik seferler yapmak suretiyle tarifeli/tarifesiz taşıma yapılabilmektedir.

Kısaca, [D2]/[D4] yetki belgesinde kayıtlı taşıtlarla ÅŸehir içinde (aynı belediye sınırları ve mücavir alanı içerisinde) olmamak kaydıyla personel, öÄŸrenci, ÅŸantiye, fabrika, toplantı, tören vb. gibi taşımalar yapılabilir. Ancak, personel taşımacılığı hizmetinde kullanılacak [D2]/[D4] yetki belgeli taşıtların, Kamu Kurum ve KuruluÅŸları Personel Servis Hizmet YönetmeliÄŸinde yer alan hükümlere; öÄŸrenci servis taşımacılığı hizmetinde kullanılacak [D2]/[D4] yetki belgeli taşıtların ise 28.08.2007 tarihli ve 26627 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Okul Servis Araçları Hizmet YönetmeliÄŸinde taşımacı, sürücü ve taşıtlarla ilgili yer alan hükümlere uyulması ve taşımanın bir sözleÅŸmeye dayalı olması kaydıyla yapılabilmektedir.

Ayrıca, [D2] taşıt kartına haiz otobüsler, yerel makamlar tarafından ÅŸehir içi yolcu taşımalarında uygulanan güzergah ve zaman sınırlamaları varsa, bu sınırlamalara uyulması kaydıyla; ilgili valilik veya belediye izni olmaksızın, ÅŸehir içinde, il sınırları içinde veya 100 km’den daha az mesafedeki ÅŸehirlerarası mesafelerde arızi ve/veya mekik seferlerde de kullanılabilmektedir.

Karayolu taşıma mevzuatı ile ilgili denetimler bu hususlar ışığında ilgili Bölge Müdürlüklerimiz personelince yapılmaktadır. DiÄŸer taraftan, kolluk güçleri (polis, jandarma vb) ile belediye zabıtası tarafından da gerekli denetimler yapılmaktadır. Ayrıca, bu türden gelen ÅŸikayetler, belge üzerinde ve yerinde denetim hassasiyetle yapılmaktadır.

D1 Yetki belgesi dışında D4 yetki belgesine neden ihtiyaç duyulmuÅŸtur?

Yukarıda açıklandığı üzere, D1 yetki belgesiyle sadece ÅŸehirlerarası tarifeli yolcu taşımacılığı yapılabilmektedir. Ä°l için de ve birbirine komÅŸu olan illerin herhangi iki noktası arasında D1 yetki belgesi ile taşımacılık yapılması imkanı bulunmamaktadır. Çünkü bu taşımalar niteliÄŸi itibariyle yolcusu az (ilden ilçeye, köyden ilçeye, ilçeden ilçeye vb. gibi) ve küçük taşıtlarla yapılabilecek kısa mesafeli taşımalardır.  Bu gibi nedenlerle D4 yetki belgesine ihtiyaç duyulmuÅŸtur. Bunun için böyle bir düzenleme yapılmıştır.

Tahditli plaka ile taşımacılık yapan taksi esnafı ile A1 yetki belgesi ile taşımacılık yapanlar arasında güzergah ve sınırlar konusunda da sıkıntılar yaÅŸanmaktadır. Bu konu için neler söyleyeceksiniz?

Tahditli plaka ile taşımacılık yapan taksi esnafı ile A1 yetki belgesi ile taşımacılık yapan taşımacılar arasında güzergah ve sınırlar konusunda sıkıntılar yaÅŸanması bilinçsiz ve bilgisizlikten kaynaklanmaktadır. Åžöyle ki; tahditli plakalı ÅŸehir içi ticari taksilerin, ilgili belediye sınırları dışında (belediye mücavir alanı) il içinde veya ÅŸehirlerarası taşımalarda kullanılması veriliÅŸ amacına ve ilgili mevzuata göre mümkün bulunmamaktadır.

A1 yetki belgesinde kayıtlı taşıtların da, ÅŸehir içinde iki nokta arasında tahditli plakalı taksiler gibi taşıma yapması mümkün deÄŸildir.

Dolayısıyla, bu taşımalar da birbirleriyle ilgili sıkıntı yaÅŸanmaması gerekir. Özellikle turizm taşımaları konusunda taksilere tek yönlü olarak ÅŸehir dışına çıkılması imkanının verilmiÅŸ olması zaman zaman sorun gibi gözükse de aslında asıl sorun meri mevzuat konusunda gerçeÄŸe ve yazılı bilgilere sahip olmamaktan ve bilgi eksikliÄŸinden kaynaklanan tereddütler olabilmektedir. Bunları da özellikle yazılı cevap ve sair açıklamalarla gidermeye çalışılmaktadır.

Yolcu taşımacılığı konusunda esnafın maÄŸdur olmaması ve vatandaÅŸa daha iyi hizmet için neler yapılabilir. Esnafın bu noktada sorumlulukları nelerdir?

Yolcu taşımacılığı konusunda esnafın ve vatandaÅŸların maÄŸdur olmamaları için Bakanlığımız tarafından gerekli düzenlemeler yapılmıştır. (taşımacı ve yolcunun görev ve sorumlulukları) Ä°htiyaç olması durumunda da etkin bir ÅŸekilde yeni düzenlemeler yapılacaktır.

MuÄŸla Akaya ve Ula ilçelerinde çalışan 3 kooperatif belediye otobüslerinin belediye sınırları dışına 40 km kadar çıktıklarını ve bu konunun ilgili bölge müdürlüÄŸüne bildirilmesine raÄŸmen bir sonuç alınamadığını ve haksız rekabet ÅŸartlarında iÅŸ yapmak durumunda kaldıklarını ifade ediyorlar. Belediye aylık 50 tl’lik abonman bileti verirken kendileri 5.5 tl ile taşımacılık yaptıklarından, bu nedenle de haksızlığa maruz kaldıklarını söylüyorlar. Ve ayrıca “Y” belgesinden “D4” belgesine geçiÅŸte özmal konusunda sıkıntı yaÅŸadıklarını; 20 üyeli bir kooperatifte 10 adet özmal ÅŸartı yüzünden üyelerin maÄŸdur olduklarını ifade etmekteler. Bu sıkıntıların çözülmesinde sektör mensubunu maÄŸdur etmeyecek; daha etkin ve kısa vadeli çözümler neler olabilir?

Bir kısım belediye otobüslerinin ÅŸehir dışına çıkış yapmak suretiyle yolcu taşıması yapmaları bu düzenlemeden önceki karmaÅŸa ve belirsizlikten kaynaklanmaktadır. Bunların sayıları düÅŸünüldüÄŸü kadar fazla deÄŸildir.  DiÄŸer taraftan, resmi plakalı taşıtların karayolu taşıma yönetmeliÄŸi kapsamında kısa mesafeli yolcu taşımalarında kullanılması hususu 20011/KUGM/11-YOLCU sayılı Genelge ile 31.12.2012 tarihinden itibaren taşıma yapma imkanı kaldırılmıştır.

-Özellikle D4 yetki belgelerinde kooperatiflerin özmal sorunu bulunmamaktadır. Çünkü kooperatif üyelerine ayrı ayrı D4 yetki belgesi düzenlenebilmektedir. Dolayısıyla kooperatifin öz mal edinme ve yetki belgesi alma zorunluluÄŸu bulunmamaktadır. Kooperatif Ana SözleÅŸmesinde de belirtildiÄŸi üzere “taşıyıcıların” bir araya geldiÄŸi birlikteliklerdir.

-Kısa vadeli ve etkin çözümler ise; bu güne kadar hazırlanan karayolu taşıma mevzuatı hükümlerinin etkin bir ÅŸekilde tavizsiz olarak uygulanması olacaktır. Çünkü bu düzenlemelerden önceki boÅŸluk dönemlerinin uygulama ve alışkanlıkları yeni düzenlemelerle ortadan kalkacaktır.                                   

D4 geçiÅŸ noktasında ilgili tüm taşımacıların bu kapsama alınmadığı konusunda ÅŸikâyetler olmakta. Bu konuda neler diyeceksiniz?

11.06.2009 tarihli 27255 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüÄŸü giren Karayolu Taşıma YönetmeliÄŸi’nin Geçici 7 nci maddesi uyarınca 01.01.2011 tarihinden itibaren, 100 kilometreye kadar olan ÅŸehirlerarası ve mesafesine bakılmaksızın il içinde yapılan yolcu taşımaları tarifeli veya tarifesiz olarak D4 yetki belgesi kapsamında yapılacaktır. Karayolu Taşıma YönetmeliÄŸine göre D4 yetki belgesinin düzenlenmesi ve bu belgeyle yapılacak taşımacılık faaliyetleri Genel MüdürlüÄŸümüz web sitesinde (www.kugm.gov.tr) yayımlanan 2011/KUGM-03/YOLCU No’lu ve 2011/KUGM-11/YOLCU No’lu Genelgeler ile belirlenmiÅŸtir. Dolayısıyla bu çerçeve de D4 kapsamına alınmayan bir husus bulunmamaktadır.

Sözkonusu Genelge hükümleri uyarınca Y türü yetki belgelerinin D4 Yetki Belgesi ile deÄŸiÅŸtirilmesi iÅŸlemleri devam etmektedir.